Kołobrzeg znowu twierdzą
21 października 1944 roku propaganda Rzeszy podjęła decyzję o emisji w niemieckim radiu informacji o rzezi ludności cywilnej we wsi Nemmersdorf, dziś Majakowskoje. Dokonali jej żołnierze Armii Czerwonej.
Prasa rozpisywała się na ten temat przez dwa tygodnie. Poświęcono tej tragedii także kronikę filmową. Podawana przez propagandę liczbą nawet 73 ofiar jest zawyżona, ale jednoznacznych danych brakuje do dziś. Zresztą, Niemcy ten mord podrasowali, wzmocnili, na przykład pokazując nagie kobiety, gdy tymczasem na innych zdjęciach są one ubrane. Cel był jeden: "Die Russen auf deutschen Boden!" - grzmiały tytuły, które podawały jasny i jednoznaczny przykład: jeśli Niemcy nie zatrzymają Rosjan, czeka ich dokładnie to samo.
Nieco wcześniej, bo już w sierpniu, NSDAP ogłosiła akcję "Osteinsatz", w ramach której powszechnie budowano fortyfikacje polowe w postaci rowów strzeleckich i przeciwpancernych w celu powstrzymania marszu żołnierzy radzieckich. Front się zbliżał, a Niemcy ciągle się cofali. Co więcej, stany osobowe oddziałów regularnie topniały i nie można ich było w żaden sposób uzupełnić. Dlatego 25 września 1944 roku Hitler polecił, aby w ramach totalnej mobilizacji siły Wehrmachtu wzmocniły oddziały Volkssturmu. Służbę w nim pełnili wszyscy mężczyźni od 16 do 60 roku życia, którzy jeszcze do tej pory nie trafili na front; jedni z przyczyn zdrowotnych, inni z powodu konieczności pracy na rzecz wojny totalnej w Rzeszy.
W listopadzie 1944 roku miasto zostało formalnie ogłoszone twierdzą. Do jego fortyfikowana zwołano wszystkie grupy biorące udział w akcji "Osteinsatz". Rozpoczęto kopanie rowów i budowę schronów drewniano-ziemnych. Wyznaczono 8-kilometrową linię obrony, która biegła od Luboszyc przy ulicy Koszalińskiej, potem skręcała na zachód, aby skrajem Lęborskiego Przedmieścia połączyć się z Kanałem Drzewnym na wysokości rzeźni (dziś Kaufland). Następnie przechodziła obok białych koszar i docierała do morza na wysokości strzelnicy. Linia obrony obejmowała bagna i podmokłe łąki, wykorzystywane do obrony w czasach nowożytnych. Na Parsęcie spuszczono stawidła Batardeau, a na Stramniczce na Karlińskiej Grobli zbudowano drewnianą zaporę. Dzięki temu woda zalała wszystkie nisko położone tereny, utrudniając poruszanie się piechocie i pojazdom wojskowym. Od Szańca Kamiennego aż do Lęborskiego przedmieścia wykopano rów przeciwczołgowy, szeroki na 6 metrów i głęboki na 3,5 metra, częściowo wypełniony wodą. Na ważniejszych skrzyżowaniach zbudowano schrony bojowe ze stanowiskami do broni strzeleckiej, a na drogach wjazdowych wzniesiono barykady. Rozpoczęto fortyfikowanie obiektów użyteczności publiczne. Do samodzielnej obrony przygotowano Szaniec Kamienny i amfiteatr, gazownię, kościół św. Jerzego, koszary. Volkssturmem w Kołobrzegu, jak pisze H. Kroczyński, dowodził Marine-SA-Standartenführer Erhard Pfeiffer.
W połowie stycznia 1945 roku komendantem Twierdzy Kołobrzeg mianowany został generał major Paul Hermann. Był to człowiek stary i schorowany, który na krótko przed objęciem stanowiska złamał rękę. Jego współpraca z władzami NSDAP układała się fatalnie. Komendantura twierdzy znajdowała się w Koszarach Schilla przy ul. Wąskiej. 20 lutego z funkcji komendanta odwołano Hermanna. Zastąpił go pułkownik Gerhard Troschel. To on wydał rozkaz o obsadzie pierwszych stanowisk obronnych w twierdzy. 1 marca, obowiązki komendanta Twierdzy Kołobrzeg objął pułkownik Fritz Fullriede. Rozpoczynało się oblężenie miasta.
Zbronia w Nemmersdorf. Bundesarchiv, Bild 101I-464-0383I-26 / Kleiner / CC-BY-SA.
Linie oporu niemieckiego w lutym i marcu 1945 roku.
"Kolberger Zeitung" o posuwającym się froncie: 27 lutego 1945 r.
Centrum Kołobrzegu przed zniszczeniem w marcu 1945 roku. © Jerzy Patan.