Dzieło Rogowe Ujście to najważniejszy zespół fortyfikacji głównych. Jego celem była osłona Bramy Ujście, a także kurtyny między bastionami Halberstadt i Prusy, która była zbyt długa i zakrzywiona, aby ją zabezpieczyć zwykłym rawelinem.

Dzieło to wraz z dwoma rawelinami powstawało od 1655 roku. W ramach rozbudowy Twierdzy Kołobrzeg w latach 1770-1774, przed dziełem wykonano zupełnie nowy front fortyfikacji, składający się z przeciwstraży, lunet, rawelinu i słoniczoła.

Skutecznie chroniło twierdzę od zachodu i północnego-zachodu, od Parsęty po Bastion Prusy i Rawelin Bytów. Było niezwykle rozległe i zajmowało obszar kilku tysięcy metrów kwadratowych.

Po likwidacji twierdzy, odbywał się proces zagospodarowania tego terenu. Zajął się tym ogrodnik - Heinrich Martens. Martens zagospodarował cały plac, objęty obecnymi ulicami: Armii Krajowej, Dworcową, 18 Marca, Sybiraków. Jak pisze dyrektor, w 1873 roku cały teren po wielkiej fortyfikacji, jaką było Dzieło Rogowe Ujście, został zrównany z ziemią. Fortyfikacja ta obejmowała ogromny teren. Przedpole służyło jako pastwisko. Wytyczono tymczasowe chodniki, które służyły pieszym. W latach 80-tych XIX wieku trwał spór o budowę kościoła katolickiego św. Marcina. Miał on powstać w okolicach obecnej Komendy Powiatowej Policji, lub jak pisze Martens, w północno-wschodniej części placu. Budynek policji, ówczesny budynek sądu, powstał w 1913 roku, równe 110 lat temu. Ale to na marginesie. Martens pisze, że "budowę kościoła planowano", ale wyszedł z tematu bardzo dyplomatycznie. Prawda tymczasem była nieco inna. Katolicy wnioskowali o zgodę na budowę kościoła, a wykorzystano do tego dyskusję nad zagospodarowaniem Placu Cesarskiego. Magistrat odmówił katolickiej Parafii Św. Marcina o polskich korzeniach. Powodem był ówczesny "Kulturkampf" i uprzedzenia wobec katolickiej mniejszości. Niemcy nie chcieli nawet w narożniku centralnego placu takiego obiektu jak kościół katolicki, choć sami w tym czasie przenosili kościół św. Mikołaja i miejsce się znalazło. Warto podkreślić, że projekt polskiego kościoła był bardzo reprezentacyjny i godny wskazanego miejsca. Ale Niemcy powiedzieli stanowcze "nie".

Martens musiał się również uporać z wnioskami kupców o przeniesienie targowiska na Plac Cesarski. To było podstawą dla pilnego zlecenia projektu. Henrich Martens chciał zaprojektować plac godny nazwy: Plac Cesarski. Założenie było proste: główna aleja miała połączyć ulicę Armii Krajowej ze Zwycięzców. Ta oś stanowiła główny podział. W jej środku umiejscowiono dwa obszary zielone. Na zewnątrz, przebiegały dwa chodniki równoległe, a tam, gdzie się łączyły, ustawiono fontannę i komunikację z wyodrębnionym miejscem od strony ulicy Piastowskiej, a po przeciwległej stronie z istniejącym już pomnikiem od strony poczty. W ten sposób rozwiązano główne elementy komunikacyjne placu, dorabiając oczywiście dodatkowe ścieżki i alejki jako komunikację wewnętrzną tego terenu. Rytmiczne nasadzenia o charakterze geometrycznym wykonano w centralnej części parku. W pozostałych częściach pozostawiono nasadzenia naturalne. W części placu, do strony ul. Dworcowej, nasadzono buka zwyczajnego, tego samego, którego niedawno radni nazwali imieniem H. Martensa. Plac był nieco rozwijany w kolejnych latach, przede wszystkim w zakresie nowych nasadzeń i egzotycznych roślin. Dostawiono tam także dwa monumenty poświęcone żołnierzom poległym w I wojnie światowej.


Dzieło Rogowe Ujście na planie inwentaryzacyjnym twierdzy z II polowy XIX wieku. © Geheimes Staatsarchiv Preuβischer Kulturbesitz.
GStA PK, XI. HA Karten, Kriegsministerium, Festungspläne, A 71237.


Widok na Dzieło Rogowe Ujście - Park 18 Marca (Kaiserplatz).


Dzieło Rogowe Ujście - widok w kierunku północno-zachodnim na Adolf Hitler Platz.


Dzieło Rogowe Ujście. Widok na kolegiatę od strony Skweru Pionierów, 2013 rok.


Skwer Pionierów, 2012 rok.






Park 18 Marca, 2013 rok.


Widok na Dzieło Rogowe Ujscie od zachodu, obecnie Park 18 marca od strony pomnika przyrody - buka zwyczajnego.




Widok na Dzieło Rogowe Ujście z hotelu New Skanpol, 2013 rok.