Dzieje wojny siedmioletniej w Kołobrzegu, nie ulega to wątpliwości, zostały opracowane dość dobrze. Oczywiście, najciekawsze publikacje pochodzą sprzed 1945 roku.

W historiografii niemieckiej, wojna siedmioletnia nie jest czymś, co wspomina się dobrze. To wojna, która pokazała słabości Prus Fryderyka Wielkiego, niemal zmiatając jego państwo z fundamentów. W grudniu 1761 roku Twierdza Kołobrzeg skapitulowała i rozpoczął się okres okupacji rosyjskiej. Wracając do samych publikacji, jedyną powojenną pracą, w całości poświęconą Kołobrzegowi i wojnie siedmioletniej, to książka Radosława Skryckiego, wydana w 2011 roku przez Muzeum Oręża Polskiego, pt. "Kołobrzeg w wojnie siedmioletniej 1756-1763. Źródła kartograficzne do dziejów miasta w XVIII wieku". Jest to bogaty zbiór map i planów miasta z okresu wojny siedmioletniej. Niestety, nie zawiera widoków samej Twierdzy Kołobrzeg.


Udało nam się nabyć kilka widoków miasta z połowy XVIII wieku. Dziś prezentujemy dwa najciekawsze. Pierwszy z nich przedstawia ostrzał artylerysjki twierdzy z października 1758 roku. Oblężenie twierdzy rozpoczęło się 10 października. W działaniach oblężniczych udział brało 21 tysięcy żołnierzy rosyjskich. Regularne prace oblężnicze prowadzono od północy i południa. Rosjanie mieli we władaniu port, ale i od południa bardzo szybko posuwali się w kierunku twierdzy od strony Zieleniewa. Sypano rowy oblężnicze. Sapami, robiąc zygzaki, oblegający przybliżali się do wałów twierdzy. W wybranych miejscach kopano rowy równoległe do fortyfikacji twierdzy. Na wałach umieszczano artylerię, którą prowadzono ostrzał miasta. Działania te były bardzo skuteczne i w ciągu 19 dni Rosjanie osiągnęli niemal tereny Kanału Drzewnego, Parsęty, okolice Bastionu Magdeburg oraz obecnego Parku Dąbrowskiego, zwiększając skuteczność porwadoznego ognia. To włąśnie prezentuje powyższy drzeworyt. Widać na nim zaznaczone miasto, stanowiska rosyjskie, Parsętę i jej rozlewiska, Ujście z portem. Widok miasta jest niezwykle realistyczny. Patrząd od prawej strony, widać budynek średniowiecznego ratusza z czterema wieżyczkami, jest kolegiata, a niedaleko niech kościół św. Ducha z wysoką wieżą.


Drugi drzeworyt, przedstawia Twierdzę Kołobrzeg w czasie oblężeń rosyjskich w 1760 i 1761 roku. Sprawne oko szybko dostrzeże, że jedyne, co wiąże tę ilustrację z Kołobrzegiem, to morze w prawnym górnym rogu. Faktycznie, trudno tu doszukiwać się kołobrzeskiej twierdzy. Znajdujący się w głownej części miasta, to niewątpliwie kościół, ale prawdopodobnie nie jest to kolegiata, ale kościół św. Ducha (trochę mało podobny do oryginału). Widoczne są południowe dzieła fortyfikacyjne, ale brakuje Parsęty...
Ilustracja sygnowana przez Daniela Mikołaja Chodowieckiego stanowi rysunek nr LXVII z "Basedows Elementarwerk" z 1774 r. Po lewej widoczny Bastion Nowa Marchia.