Twierdza Kołobrzeg

Praca monumentalna, ale jest sporo "ale"

Wydawnictwo "Napoleon V" wydało ogromną pozycję pt. "Militaria Pomorskie". Robi ona wrażenie, tak samo jak błędy, które niestety pojawiają się na temat kołobrzeskiej twierdzy.


Nie ulega najmniejszej wątpliwości, że taka praca była długo wyczekiwana w środowisku miłośników fortyfikacji, a zwłaszcza fortyfikacji pomorskich. "Militaria Pomorskie (XIX-XX wiek), Historia - Edukacja - Turystyka) - to najnowsza publikacja na rynku, poświęcona fortyfikacjom na Pomorzu. Autorzy - Andrzej Drzewiecki i Łukasz Różycki, na niemal 900 stronach omawiają i pokazują dzieła inżynieryjne i ich zmiany na przestrzeni stuleci. To pierwsze tak monumentalne dzieło poświęcone temu tematowi (książka waży 4,6 kg). Takiej pozycji brakowało i to nie ulega wątpliwości. Polska w ogóle jest nietypowym kraje, przez tereny którego przebiegają różne szkoły i technologie fortyfikacyjne, o różnych epokach nie wspominając. Przecież tylko w Kołobrzegu mamy fortyfikacje nowożytne, drugowojenne i powojenne, także z okresu zimnej wojny. To, co również zasługuje na podkreślenie, to bogaty zbiór ilustracji.

Autorzy, obok omówienia samych fortyfikacji, opracowali również historię twierdzy. I zanim odbyłem lekturę książki, wyrażałem się o niej niezwykle pochlebnie. Im więcej kartek przerzuciłem, tym moje oczy robiły się większe z wrażenia. To, co razi najbardziej, to zbyt selektywne ujęcie bibliografii dotyczące Twierdzy Kołobrzeg i brak analizy krytycznej źródeł. W konsekwencji, praca ta w zakresie historii nie posuwa nas dalej niż to, co wiemy z książki H. Kroczyńskiego "Twierdza Kołobrzeg" z 1998 roku. A chyba nie o to chodziło autorom.

Kolejnym istotnym problemem, który wymaga podkreślenia, to pojawiające się błędy, niedomówienia i rażące nadużycia w stwierdzaniu faktów hsitorycznych, bez podawania ich źródeł. Przykład pierwszy lepszy z brzegu: "Odcięcie miasta od portu w trakcie każdego oblężenia było jednym z kluczowych czynników wpływających na decyzję garnizonu o kapitulacji". Ja nie znam takich decyzji. Stawiam zaś talary przeciw orzechom, że kapitulacja pułkownika von der Heyde z 16 grudnia 1761 roku, jedyna jaka nastąpiła w historii pruskiej twierdzy, wynikała bardziej z sytuacji strategicznej i totalnego zniszczenia miasta, porównywalengo wyłącznie ze zniszczeniami z marca 1945 roku, niż utraty portu. Opis walk o twierdzę z roku 1807 woła moim zdaniem o pomstę do nieba. Na próżno szukać w źródłach Kamiennego Szańca, o którym piszą w owym czasie autorzy. Na marginesie pozostawiam dyskusyjne kwestie związane ze zmianą komendanta twierdzy i chociażby liczby poległych żołnierzy. Ale skąd się bierze stwierdzenie, że w 1807 roku Twierdza Kołobrzeg skapitulowała?

Kolejna sprawa to historia twierdzy w XIX wieku. Mam wrażenie, że autorzy nie odbyli studiów, nawet pobieżnych nad historią miasta, a jedynie przeczytali wybrane pozycje. Być może to tłumaczy fakt, że twierdzą, iż do 1874 roku czekano na nową kolegiatę. W tym czasie zaś rozpoczął się remont prezbiterium kolegiaty. "Szybkie przekształcenie się miasta w modne uzdrowisko miało negatywny wpływ na obronność twierdzy" - czytam w książce. A potem pada tam garść argumentów, poza jednym i kluczowym. Główny cios w obronność twierdzy zadała kolej, która docierając do Kołobrzegu w 1859 roku podzieliła miasto na pół, odcinając twierdzę od systemu fortyfikacji polowych, a także przekreślając plany związane z modernizacją starego systemu, jeśli nie zastąpieniem go nowym. A nazwa "Szaniec Kamienny" jest nazwą po 1945 roku...

Pomimo tego, książkę można polecić miłośnikom fortyfikacji, z tymże jednak zastrzeżeniem, że jeśli spodziewają się uporządkowania spraw związanych z historią twierdzy, to te nadzieje rozwiewam przed wydaniem ok. 200 złotych.

Robert Dziemba

Administratorem danych osobowych jest Grupa Rekonstrukcji Historycznych Kołobrzeg z siedzibą w Kołobrzegu przy ul. Złotej 3/9 78-100 Kołobrzeg, z którym możesz skontaktować się osobiście pod numerem telefonu 512-583-918. Jednocześnie informujemy że zgodnie z rozporządzeniem o ochronie danych osobowych przysługuje ci prawo dostępu do swoich danych, możliwości ich poprawiania, żądania zaprzestania ich przetwarzania w zakresie wynikającym z obowiązującego prawa..

Copyright © 2015-2023 GRH Kołobrzeg, tel. 500 166 222. Wszelkie prawa zastrzeżone.